60 miljoen jaar geleden begon de honingbij propolis te fabriceren uit hars, bijenwas, stuifmeel en andere substanties, als bouwmateriaal voor zijn nest en verdedigingslinie tegen infecties. Op rotstekeningen van 13.000 v.Chr. zien we dat de mens toen al honing van wilde bijen oogstte. Ergens in de geschiedenis zijn onze voorouders bijen beginnen te houden in uitgeholde boomstammen: de apicultuur was geboren.
Het gebruik van propolis door de mens dateert van de oudste beschavingen. In het Oude Egypte hielden priesters zich bezig met bijenteelt omwille van de honing. Ze ontdekten de conserverende eigenschappen van propolis en gebruiken het bij het balsemen van mummies.
De Oude Grieken gaven propolis zijn naam
Bij de Oude Grieken stond de bijenteelt hoog in aanzien. Ze ontdekten dat de bijen het mengsel gebruikten om de korf te beschermen. Daarom gaven ze het de naam ‘pro polis’ (‘voor de stad’). Hippocrates, de vader van de geneeskunde, raadde propolis aan om wonden en zweren, zowel uitwendig als inwendig, te genezen.
Minstens 15 Griekse en Romeinse auteurs schreven over het ‘derde natuurlijke product van bijen’ (naast honing en was). Aristoteles gaf in zijn Historia Animalium een nauwkeurige beschrijving van hoe de bijen propolis in hun korf gebruikten. Plinius de Oudere schreef in zijn Naturalis Historia dat propolis wonden heelt en pijn verlicht.
In de bijbel is er sprake van de ‘zalf van Gilead’ die de koningin van Sheba schonk aan koning Salomon. Die zalf moet uit ongeveer dezelfde bestanddelen als propolis bestaan hebben. In Perzische manuscripten wordt propolis beschreven als medicijn tegen eczeem, spierpijn en reuma.
Naar de achtergrond in de middeleeuwen
In de middeleeuwen verdween het gebruik van propolis in de ‘officiële’ geneeskunde. Manuscripten waarin medicinale bereidingen met propolis beschreven werden, zijn uiterst schaars. Sommige bronnen uit de 12de eeuw beschrijven middeltjes op basis van propolis voor de behandeling van keel- en mondinfecties en tandaanslag. In Karabidini, een 15de-eeuws medisch handboek uit Georgië, lezen we ook dat propolis tandbederf tegengaat.
Gelukkig overleefde de kennis van de geneeskrachtige eigenschappen van propolis in de traditionele volksgeneeskunde, vooral in Oost-Europa. Propolis werd zelfs ‘de Russische penicilline’ genoemd.
Hernieuwde interesse in propolis tijdens de renaissance
In de renaissance herleefde de interesse in de natuurgeneeskunde. Humanistische artsen gingen aan de slag met vergeten methodes en behandelingen. In zijn beroemde kruidenboek The History of Plants refereert John Gerard aan het gebruik van de hars van de zwarte populier in helende zalven. In Engelse farmacopees uit de 17de eeuw vinden we propolis terug als bestanddeel van talrijke zalven.
Aan het begin van de 19de eeuw begonnen wetenschappers de eigenschappen van propolis te bestuderen. Daarover lees je meer in het tweede deel van de fascinerende geschiedenis van propolis in een volgende blogpost.
Zelf ook propolis proberen?
Overtuigd door de geschiedenis van propolis? Probeer propolis dan vandaag nog en ontdek de heilzame werking. Te koop in de webshop van Caere in tinctuur van 30 %, tinctuur van 70 %, alcoholvrije tinctuur, siroop, capsules en tabletten.
°°° Meer informatie en overzicht van alle propolisproducten